โปลิโอ วัคซีนที่ทุกคนเคยได้รับในวัยเด็ก
โปลิโอ วัคซีนที่ทุกคนเคยได้รับในวัยเด็ก

โปลิโอ (Poliomyelitis) คือ โรคติดต่อร้ายแรงจากเชื้อไวรัสที่ทำลายระบบประสาทก่อให้เกิดความผิดปกติ เช่น อัมพาต หายใจลำบาก มีความเสี่ยงพิการ หรือเสียชีวิตสูง ดังนั้นทุกคนจะต้องได้รับวัคซีนเพื่อป้องกันโรคนี้ตั้งแต่วัยเด็ก เพราะมักจะพบผู้ติดเชื้อมากกว่าผู้ใหญ่ อีกทั้งในหลายประเทศบนโลกมีความร่วมมือกัน เพื่อยับยั้งการแพร่ระบาด ไม่ใช่ผลกระทบต่อสุขภาพเพียงอย่างเดียวเท่านั้น มันเป็นปัญหาใหญ่ถึงระบบเศรษฐกิจ และสังคมได้อีก หากติดตามข่าวสารด้านสาธารณสุข จะพบว่าประเทศไทยยังมีผู้ป่วยอยู่

 

 

สาเหตุโรคโปลิโอ

 

เชื้อไวรัสโปลิโอ (Poliovirus) อาศัยอยู่ภายในร่างกายของมนุษย์สามารถแพร่เชื้อได้จากการไอ จาม หรืออุจจาระ เมื่อสิ่งเหล่าปนเปื้อนมาในอาหาร น้ำดื่ม หรือการสัมผัสโดยตรงก็เกิดการติดเชื้อไวรัสนี้ได้ โดยจะเดินทางเข้าสู่ปาก คอ ลำไส้ ผ่านกระแสโลหิต สู่ระบบประสาทในที่สุด ซึ่งผู้ที่มีความเสี่ยง ได้แก่

 

  • สตรีมีครรภ์ที่ได้รับเชื้อ HIV หรือภูมิคุ้มกัน

 

  • ใกล้ชิดกับผู้ป่วย

 

  • อาศัยอยู่ในพื้นที่การระบาด

 

  • ได้รับการผ่าตัดเอาต่อมทอนซิลออกไป

 

 

Poliomyelitis Vaccine

 

 

อาการโรคโปลิโอ

 

ส่วนใหญ่มักไม่แสดงความผิดปกติ หรืออาจจะมีลักษณะเหมือนไข้หวัดทั่วไป แต่ที่รุนแรงสามารถแบ่งตามกลุ่มโรคได้

 

  • เยื่อหุ้มสมองอักเสบ

 

  • ปวดศีรษะ

 

  • เจ็บคอ

 

  • อาเจียน

 

  • อ่อนเพลีย

 

  • ปวดหรือเมื่อยหลัง คอ แขน ขา

 

  • กล้ามเนื้ออ่อนแรง

 

ในสัปดาห์แรกหลังได้รับเชื้อ จะมีอาการคล้ายในกลุ่มข้างต้นที่กล่าวมา หลังจากนั้นมีความผิดปกติ ดังนี้

 

  • ระบบประสาทอัตโนมัติไม่สามารถทำงานได้

 

  • กล้ามเนื้อหดเกร็งอย่างรุนแรง

 

  • แขนขาอ่อนแรง

 

  • อัมพาตเฉียบพลัน

 

 

การวินิจฉัยโรคโปลิโอ

 

แพทย์จะตรวจสอบปฏิกิริยาสะท้อนกลับของร่างกายผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากระบบทางเดินหายใจ หรือเจ็บ ปวด บริเวณลำคอ แผ่นหลัง หลังจากนั้นจะตรวจหาเชื้อจากสารคัดหลั่ง และเก็บตัวอย่างในระยะเฉียบพลัน รวมทั้งระยะแฝงของโรค ส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น

 

  • น้ำเหลือง

 

  • ลำคอ

 

  • อุจจาระ

 

  • น้ำหล่อเลี้ยงสมอง และไขสันหลัง

 

  • ตรวจสารภูมิคุ้มกัน IgM หรือ IgG

 

 

การรักษาโรคโปลิโอ

 

ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาให้หายขาด แต่แพทย์จะรักษาตามอาการของผู้ป่วย ได้แก่

 

  • พักผ่อนให้เพียงพอ

 

  • รับประทานยาบรรเทาอาการปวด

 

  • ออกกำลังกายที่ไม่ใช้พละกำลังหนักมาก

 

  • ใช้เครื่องช่วยหายใจ อุปกรณ์พยุงการเคลื่อนไหว

 

  • ทำกายภาพบำบัด

 

  • การผ่าตัดเพื่อแก้ไขข้อต่อที่ผิดรูปร่าง

 

 

Poliomyelitis Vaccine

 

 

วัคซีนโปลิโอ

 

แบ่งเป็น 2 ชนิด

 

แบบรับประทาน

 

  • มาจากเชื้อไวรัสโปลิโอ ที่มีฤทธิ์อ่อน ทำให้เกิดภูมิคุ้มกันในลำไส้ และเลือด

 

แบบฉีด

 

  • ได้จากเชื้อไวรัสโปลิโอที่ตายแล้วทำให้มีภูมิคุ้มกันเฉพาะในกระแสโลหิต

 

ผู้ที่ได้รับวัคซีนป้องกันโปลิโอแบบฉีด เมื่ออายุ 4 เดือน

 

วัคซีนแบบหยอด ตอนอายุ 2, 4 และ 6 เดือน 1 ขวบครึ่ง และ 4 ปี จนครบ 5 ครั้ง

 

สำหรับผู้ที่มีอาการแพ้วัคซีนโปลิโอ ผู้หญิงตั้งครรภ์ ผู้ป่วยภูมิคุ้มกันบกพร่อง ควรหลีกเลี่ยง

 

หากเป็นไข้ หรืออาการผิดปกติเฉียบพลัน ควรเลื่อนการรับวัคซีนไปก่อน

 

 

เป็นเรื่องที่น่าเป็นห่วงสำหรับคนไทยที่อยู่ตามแนวตะเข็บชายแดน พื้นที่ห่างไกล เพราะแถวนั้นยังคงมีการระบาดของเชื้อโปลิโออยู่ อีกทั้งผู้ที่เคยเป็นแล้ว ระยะเวลาผ่านไป 30-40 ปี ก็สามารถกลับมามีอาการผิดปกติได้ ซึ่งส่งผลกระทบต่อสภาวะจิตใจเหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นซึมเศร้า หรืออารมณ์แปรปรวน รวมทั้งด้านสมาธิ และสติปัญญา

 

 

 


เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง

 

 

กุมารเวช

 

 

FAQ รวมโปรแกรมฉีดวัคซีน

 

 

ทำความรู้จักวัคซีนป้องกันโรคคอตีบ ไอกรน และบาดทะยัก