คุณเคยลุกขึ้นยืน หรือเพิ่งตื่นนอน จากการอยู่ในท่าเดิมเป็นระยะเวลานาน จากนั้นขาก็เริ่มไร้ความรู้สึก และรู้สึกจี๊ด ๆ ซ่า ๆ แบบโทรทัศน์ที่ไม่มีสัญญาณไหม อาการเหล่านี้มีชื่อเรียกที่เราคุ้นหูกันดี คือ เหน็บชา หรือ Beriberi
เหน็บชาในเด็ก
สามารถพบได้ในเด็กอายุ 2-3 เดือน ที่รับประทานนมแม่ และคุณแม่กินอาหารที่ขาดวิตามิน บี 1 ทารกอาจจะมีอาการอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือมีอาการหลายอย่างร่วมกัน เช่น หอบเหนื่อย ตัวบวม หัวใจเต้นเร็ว ตัว และหน้าเขียว ในบางรายอาจจะมีอาการหนังตากระตุก หรือหนังตาบนตก ส่วนตัวทารกยังร้องออกมาไม่มีเสียง หรือเสียงแหบ หากไม่ได้รับการรักษาภายใน 2-3 ชั่วโมง อาจจะส่งผลให้เสียชีวิตได้
เหน็บชาในผู้ใหญ่
เหน็บชาในผู้ใหญ่ จะแบ่งออกเป็น 3 ประเภท ดังนี้
เหน็บชาชนิดผอมแห้ง
ชาตามปลายมือ และเท้า
กล้ามเนื้อแขน ขาไม่มีแรง
พูดไม่ชัด ติดขัด
อาเจียน
อาจจะมีอาการตาขยับเองโดยที่ไม่รู้ตัว
เหน็บชาชนิดเปียก
มีอาการหอบเหนื่อย
หัวใจโต และเต้นเร็ว
มีอาการบวมร่วมกับชาที่ปลายมือ และเท้า
เกิดน้ำคั่งในช่องท้อง และช่องปอด
อาจจะส่งผลให้เกิดหัวใจวายได้ หากไม่ได้รับการรักษาทันที
Wernicke-Korsakoff Syndrome
เกิดความผิดปกติเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของลูกตา
เดินไม่ตรง และเซไปเซมา
สามารถพบได้ในผู้ป่วยที่เป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง
ภาวะจิตใจเกิดความผิดปกติ
ขาดวิตามินบี 1 หรือไทอามีน
อาจจะเป็นสัญญาณเตือนของโรคร้ายต่าง ๆ เช่น โรคพิษสุราเรื้อรัง เบาหวาน เป็นต้น
ต่อมไทรอยด์ทำงานหนัก
อาจจะเกิดอาการที่เรียกว่า เหน็บชาจากกรรมพันธุ์ ส่งผลให้ร่างกายเกิดการต่อต้านการดูดซึมของวิตามิน บี 1
ผู้ป่วยที่เป็นโรคตับเรื้อรัง จะส่งผลให้ตับไม่สามารถนำวิตามิน บี 1 มาใช้ประโยชน์ต่อร่างกายได้
หากขาดวิตามิน บี 1 อย่างรุนแรง จะส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนต่อร่างกาย เกี่ยวกับระบบประสาท หัวใจ สมอง กล้ามเนื้อ เป็นต้น หากไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง และทันที อาจจะนำไปสู่การเสียชีวิตได้ โดยภาวะแทรกซ้อนอาจจะก่อให้เกิดโรคขึ้น ดังนี้
โรคภูมิแพ้ชนิดรุนแรง
ภาวะทางจิตที่เรียกว่า Korsakoff's Psychosis
กรณีที่อาการไม่ได้รุนแรงมาก
แพทย์จะให้วิตามิน บี 1 แบบเม็ดแก่ผู้ป่วย ให้รับประทานเป็นอาหารเสริม
กรณีที่อาการรุนแรง
อาจจะต้องให้วิตามิน บี 1 ผ่านทางหลอดเลือดดำ หรือต้องฉีดเข้าทางกล้ามเนื้อ ส่วนปริมาณ หรือระยะเวลาจะขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ และอาการของผู้ป่วย แพทย์อาจจะติดตามอาการของผู้ป่วย หรือตรวจสอบการดูดซึมของวิตามินบี 1 โดยการตรวจเลือด
รับประทานอาหารจำพวก ถั่ว ธัญพืช ข้าวกล้อง ข้าวซ้อมมือ เพราะอุดมไปด้วยวิตามิน บี 1
หลีกเลี่ยงการรับประทานของดิบ ของหมักดอง เพราะอาหารจำพวกดังกล่าว จะขัดขวางการดูดซึมของวิตามิน บี 1
หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ เพราะพบผู้ป่วยที่เป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง มักจะเกิดเหน็บชาร่วมด้วย
เหน็บชา เป็นอาการที่อยู่คู่กับเรามาตลอดเวลา มักจะเกิดขึ้นในตอนที่เราไม่ได้เคลื่อนไหวร่างกาย และอยู่กับที่เป็นเวลานาน อาการจะไม่ได้รุนแรงนัก ส่วนมากจะมีอาการชา บริเวณอวัยวะที่เราไม่ได้ขยับเท่านั้น แต่ไม่ควรประมาท เพราะเหน็บชามีอาการแทรกซ้อนที่เป็นอันตราย ซึ่งอาจจะส่งผลต่อชีวิตได้ หากใครมีอาการแทรกซ้อนของเหน็บชา ควรรีบเข้าพบแพทย์โดยด่วน ก่อนที่ภาวะแทรกซ้อนจะทวีคูณความรุนแรงขึ้น
เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง