ไซยาไนด์ (Cyanide) คือ สารประกอบที่มีพิษสูงจากคาร์บอนและอะตอมไนโตรเจน อย่างละ 1 อะตอม หากเข้าสู่ร่างกาย จะไปยับยั้งการทำงานของเซลล์ โดยเฉพาะบริเวณตรงสมองหรือหัวใจและหลอดเลือดที่ขาดออกซิเจน จะส่งผลให้ร่างกายเกิดอันตรายรุนแรงถึงแก่ชีวิตได้ ซึ่งขึ้นอยู่กับปริมาณ ระยะเวลาที่ได้รับ จึงมีผู้นำสารนี้มาทำอัตวินิบาตกรรม รวมทั้งก่ออาชญากรรมกันทั้งในไทยและต่างประเทศ ทั้งที่จริงแล้วมันมีประโยชน์ อีกทั้งเกิดขึ้นได้ง่ายกว่าที่คาดคิดไว้
แหล่งธรรมชาติ มีความเข้มข้นน้อย ไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์
พบได้ในพืชบางชนิด เช่น
ย่อยสลายสัตว์จำพวกแมลง ได้แก่
กิจกรรมของมนุษย์และในผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ดังนี้
การสังเคราะห์นำมาใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม
ไซยาไนด์และไฮโดรเจน มีพิษสูงแบบเฉียบพลัน แต่ไม่ใช่สารก่อมะเร็ง มักจะอยู่ในสายการผลิต ไม่ว่าจะเป็น
พิษแบบเรื้อรัง คือ ได้รับปริมาณไม่เข้มข้นแต่ระยะเวลานาน มักจะทำให้เกิดคอพอก และปัญหาเกี่ยวกับไทรอยด์
เคลื่อนย้ายผู้ป่วยไปในที่อากาศถ่ายเทสะดวก หากมีสติต้องทำให้อาเจียนและเพิ่มออกซิเจน สำหรับผู้ที่หมดสติต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ ทำ CPR แต่ไม่ใช่การเป่าปาก เรียกรถฉุกเฉินหรือส่งโรงพยาบาลด่วนที่สุด
การใช้ยา
นอกจากนี้ยังมีกลุ่มยาสารประกอบอื่น ๆ ที่ใช้ตามความเห็นของแพทย์ ไม่ว่าจะเป็น
แบบประคับประคองอาการ
ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ไซยาไนด์ถูกใช้เป็นอาวุธทางเคมี ต่อมาในประเทศสหรัฐอเมริกานำไปประหารชีวิตนักโทษด้วยการฉีดเข้าสู่ร่างกาย ผลกระทบเหล่านี้ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะกับร่างกายมนุษย์เท่านั้น สัตว์และสิ่งแวดล้อมก็ได้รับไปด้วย โดยเฉพาะสัตว์ในน้ำ นก จะมีความไวต่อไซยาไนด์มาก รวมทั้งสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่จะมีอาการน้ำลายไหล ชัก กล้ามเนื้อกระตุก