CHAT

หน้าแรก > รวมบทความสุขภาพ > ฝีคัณฑสูตร โรคติดเชื้อในทวารหนักที่ไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้นกับตัวเอง

ฝีคัณฑสูตร โรคติดเชื้อในทวารหนักที่ไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้นกับตัวเอง

18 มีนาคม 2568 • 19935 ครั้ง

"ฝี" เป็นปัญหากวนใจที่ใครหลายคนไม่อยากให้เกิดขึ้นกับตัวเอง เพราะหากเกิดขึ้นแล้วจะสร้างความเจ็บปวดทรมานอย่างมาก และจะยิ่งเป็นปัญหาใหญ่ขึ้นไปอีก เมื่อฝีดันไปเกิดขึ้นในที่ที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ซึ่งฝีที่ถูกกล่าวมานั้น คือ "ฝีคัณฑสูตร" นั่นเอง

ฝีคัณฑสูตรเกิดจากสาเหตุใด ?

เป็นฝีที่เกิดขึ้นจากการอุดตันและอักเสบของต่อมผลิตเมือก จนเกิดการติดเชื้อแล้วเป็นหนองภายในทวารหนัก โดยบริเวณนี้จะมีต่อมผลิตเมือกจำนวนมาก ซึ่งเสี่ยงต่อการติดเชื้อเนื่องจากเป็นทางผ่านของอุจจาระ ทำให้เกิดการสะสมของเชื้อแบคทีเรียจนเกิดเป็นฝี และเมื่อฝีแตกออกจนมีหนองไหลออกมาที่ผนังรอบปากทวาร อาจส่งผลให้กลายเป็นฝีคัณฑสูตรในที่สุด

ฝีคัณฑสูตรอาการเป็นอย่างไร ?

แม้โรคฝีคัณฑสูตรจะเป็นโรคที่เกิดขึ้นภายในทวารหนัก ซึ่งในระยะเริ่มต้นยังไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า แต่ผู้ป่วยสามารถสังเกตอาการด้วยตัวเองได้ ดังนี้

เจ็บทวารหนัก

ขอบทวารหนักบวมและมีอาการเจ็บรอบ ๆ หรือภายในรูทวารหนักตลอดเวลา

ในบางรายผู้ป่วยอาจมีอาการไข้ขึ้นสูง, คลื่นไส้, อาเจียนร่วมด้วย

มีอาการคันที่บริเวณรอบทวารหนัก

ปวดภายในทวารหนัก และจะปวดมากตอนเบ่งถ่าย

มีเลือดหรือน้ำเหลืองไหลออกมาจากทวารหนัก

เมื่อขับถ่ายอุจจาระจะมีหนองปนออกมาในระยะเรื้อรัง

ชนิดของฝีคัณฑสูตร

ฝีคัณฑสูตรสามารถแบ่งออกได้เป็น 4 ชนิด ได้แก่

Intersphincteric

สามารถพบได้บ่อยที่สุด โดยจะเริ่มจากการอักเสบของต่อมผลิตเมือก กลายเป็นฝีหนองระหว่างกล้ามเนื้อหูรูดชั้นในและชั้นนอก ซึ่งฝีคัณฑสูตรชนิดนี้สามารถใช้นิ้วคลำเพื่อตรวจดูได้

Transphincteric

เกิดจากการอักเสบของต่อมผลิตเมือกเช่นกัน แต่ฝีหนองจะทะลุผ่านกล้ามเนื้อหูรูดชั้นในและชั้นนอก ซึ่งสามารถตรวจคลำได้ค่อนข้างยากกว่าชนิดแรก

Suprasphincteric

ฝีคัณฑสูตรชนิดนี้เกิดจากการอักเสบของต่อมผลิตเมือกเหมือนชนิดที่ 1, 2 แต่ฝีหนองจะเกิดขึ้นระหว่างกล้ามเนื้อหูรูดชั้นในและชั้นนอก แต่เมื่อหนองแตกออกจะขึ้นไปอยู่ด้านบนของหูรูดชั้นนอก และกลับลงมาเป็นที่ขอบทวารหนักอีกครั้ง

Extrasphincteric

ฝีคัณฑสูตรชนิดนี้จะพบได้น้อยมาก เพราะต้องเป็นชนิด Transphincteric มาก่อนจนหนองเกิดการลุกลามขึ้นไปบริเวณส่วนปลายของลำไส้ตรง ฝีชนิดนี้ยังเสี่ยงต่อการติดเชื้อและรักษายากอีกด้วย

ฝีคัณฑสูตรกับริดสีดวงแตกต่างกันอย่างไร ?

โรคทั้งสองนี้ แม้จะมีอาการคล้ายคลึงกัน คือ มีอาการเจ็บบริเวณทวารหนักหรือถ่ายเป็นเลือด แต่โรคฝีคัณฑสูตรจะไม่สามารถหายเองได้เหมือนโรคริดสีดวง ต้องได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัดโดยแพทย์เฉพาะทางเท่านั้น

กลุ่มบุคคลที่เสี่ยงต่อการเป็นฝีคัณฑสูตร

ผู้ที่มีการขับถ่ายระหว่างวันบ่อย จะเสี่ยงต่อการเป็นฝีคัณฑสูตรมากกว่าคนทั่วไป

สามารถพบได้ทุกเพศ แต่ผู้ชายถ้าหากเป็นฝีคัณฑสูตรอาการของโรคจะรุนแรงมากกว่า เพราะกล้ามเนื้อหูรูดของผู้ชายจะมีความแข็งแรงกว่าผู้หญิง

ส่วนมากจะพบในคนหนุ่มสาวมากกว่าผู้สูงอายุ เพราะต่อมผลิตเมือกในผู้สูงอายุจะมีการฝ่อตามวัย และกล้ามเนื้อหูรูดจะไม่ได้แข็งแรง โอกาสที่จะเป็นฝีคัณฑสูตรจึงน้อยกว่าคนหนุ่มสาว

ผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว เช่น ผู้ป่วยที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง, โรคตับ, โรคเบาหวาน หากเกิดโรคนี้ขึ้นจะมีความอันตรายมากกว่าบุคคลทั่วไป เพราะฝีอาจมีการลุกลามจนติดเชื้อในกระแสเลือดได้

ภาวะแทรกซ้อนของฝีคัณฑสูตร

คลื่นไส้

มีอาการไข้สูง, คลื่นไส้ และอาเจียน

หากเกิดขึ้นอย่างเฉียบพลันอาจกลายเป็นระยะเรื้อรังได้

ส่งผลกระทบต่อการขับถ่ายหรือการกลั้นอุจจาระ

เกิดการติดเชื้อลุกลามในกระแสเลือด

มีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำอีกหลังการผ่าตัด

การวินิจฉัยฝีคัณฑสูตร

การซักประวัติ, ตรวจร่างกาย และการตรวจทวารหนักเพื่อวินิจฉัยอาการของฝีคัณฑสูตร

การตรวจอัลตราซาวด์ทวารหนักด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง

การตรวจเอกซเรย์ด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า

การใช้กล้องส่องเพื่อตรวจดูภายในทวารหนัก

การรักษาฝีคัณฑสูตร

การรักษาโรคนี้ แพทย์มีเป้าหมายเพื่อระบายหนองออกและหยุดอาการอักเสบซ้ำซ้อน นอกจากนี้แพทย์ยังต้องคำนึงความเสียหายของหูรูดด้วย เนื่องจากมีความสำคัญอย่างมากในการกลั้นอุจจาระ โดยวิธีการรักษามีอยู่หลายแบบ ซึ่งจะต้องปรึกษาและรับคำแนะนำจากแพทย์ตามความเหมาะสม โดยสามารถแบ่งวิธีการรักษาได้ ดังนี้

การรักษาฝีหนองระยะก่อนเป็นฝีคัณฑสูตร ใช้รักษาในระยะเฉียบพลัน วัตถุประสงค์เพื่อระบายหนอง ลดการติดเชื้อและอาการปวด

การผ่าตัดเปิดฝีคัณฑสูตร เหมาะสำหรับฝีชนิดที่อยู่ตื้น หลังผ่าตัดมักจะไม่มีอาการหรือปัญหาเกี่ยวกับหูรูด

การผ่าตัดรักษาฝีคัณฑสูตรเรื้อรัง วัตถุประสงค์เพื่อลดอาการอักเสบซ้ำซ้อน ใช้รักษาฝีคัณฑสูตรที่มีการติดต่อระหว่างเยื่อบุทวารหนักกับผิวหนัง วิธีการผ่าตัดและขั้นตอนขึ้นอยู่กับชนิดของฝี ปกติจะไม่เย็บปิดแผลผ่าตัด โดยภาวะแทรกซ้อนที่พบได้หลังผ่าตัด เช่น มีเลือดออก, น้ำเหลืองซึม, การกลั้นอุจจาระและผายลมไม่สมบูรณ์ (ขึ้นกับชนิดและความลึกของฝี) และมีโอกาสกลับไปเป็นอีกได้

การผ่าตัดโดยการเก็บหูรูด ใช้รักษาผู้ป่วยในรายที่มีกล้ามเนื้อหูรูดลึก วิธีนี้จะนิยมใช้ในปัจจุบัน เพราะเป็นวิธีการผ่าตัดที่ยังเก็บหูรูดไว้ ทำให้ไม่มีปัญหากับการกลั้นอุจจาระ

การป้องกันฝีคัณฑสูตร

เนื่องจากโรคนี้ ไม่สามารถป้องกันได้เหมือนกับโรคอื่น ดังนั้น จึงมีเพียงวิธีการดูแลตนเองหลังการผ่าตัดเท่านั้น ดังวิธีต่อไปนี้

ดื่มน้ำ

ให้ทานอาหารที่มีประโยชน์และดื่มน้ำเมื่อหมดฤทธิ์ยาสลบหรือยาชา

หาอุปกรณ์ป้องกันเลือดและหนองที่อาจไหลออกมา เช่น ผ้าอนามัย หรือผ้าก๊อซแบบแผ่นพับ เป็นต้น

ผู้ป่วยต้องหมั่นเปลี่ยนผ้าปิดแผลและรับการตรวจแผล ซึ่งโดยปกติแล้วแผลจะหายได้เองในช่วงเวลาประมาณ 8 สัปดาห์

แพทย์อาจให้ยาที่มีส่วนช่วยให้อุจจาระนิ่ม เพื่อให้ขับถ่ายได้อย่างสะดวก

แพทย์อาจให้ยาตามความเหมาะสม เช่น ยาแก้ปวด, ยาปฏิชีวนะ เป็นต้น แต่ต้องขึ้นอยู่กับความแข็งแรงของผู้ป่วยด้วย

ฝีคัณฑสูตรมีโอกาสเกิดขึ้นได้กับทุกคน โดยการรักษาแต่ละวิธีควรตัดสินใจร่วมกันกับแพทย์เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด และควรดูแลตนเองหลังการผ่าตัด จนกว่าจะหายเป็นปกติและคอยติดตามภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นด้วย หากท่านใดที่สงสัยว่าตนเองมีอาการเข้าข่ายว่าจะเป็นฝีคัณฑสูตร ควรเข้าพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัย ดำเนินการรักษา และรับคำแนะนำในการดูแลตัวเองต่อไป

เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง

ผ่าตัดฝีคัณฑสูตร (Fistulotomy)

ดูแลตัวเองง่าย ๆ สไตล์คนเป็นฝีคัณฑสูตร

ฝีมะม่วง ภาวะแทรกซ้อนของฝีคัณฑสูตร

บทความล่าสุด