ภาวะดีซ่าน (Jaundice) คือ ภาวะที่ร่างกายมีสารที่เรียกว่า “บิลิรูบิน” ในกระแสเลือดเยอะเกินไป ทำให้เยื่อบุตาขาว เนื้อเยื่อ และผิวหนังเปลี่ยนเป็นสีเหลือง
การอุดตันของท่อน้ำดี
การติดเชื้อของตับ เช่น ไวรัสตับอักเสบบี
การติดเชื้อบางชนิดที่มีผลต่อเม็ดเลือดแดง
โรคตับอักเสบ
อาจเกิดจากมะเร็ง เช่น มะเร็งตับอ่อน มะเร็งถุงน้ำดี
โรคที่เกี่ยวกับโลหิตบางประเภท เช่น ธาลัสซีเมียและจีซิกพีดี
ภาวะดีซ่านเป็นภาวะที่อันตรายมาก เราต้องคอยสังเกตร่างกายตัวเองให้ดี เพราะว่าภาวะนี้เกิดขึ้นได้ตั้งแต่เด็กทารกไปจนถึงผู้ใหญ่ ถ้าสังเกตว่ามีอะไรผิดปกติให้รีบพบแพทย์ทันที
ภาวะซีด เกิดจากโรคโลหิตจาง
ผิวหนัง ดวงตา ฝ่ามือ ฝ่าเท้า จะมีสีเหลือง มีอาการคัน เพราะสารบิลิรูบินทำให้เกิดการระคายเคืองผิวหนัง
มีไข้ หนาวสั่น คลื่นไส้ ท้องเสีย
ปวดบริเวณชายโครงด้านขวา ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ท้องและขาบวม เบื่ออาหาร
ถ้าเป็นทารก จะมีอาการซึม นอนทั้งวัน ไม่ดูดนม โตขึ้นอาจจะมีสติปัญญาที่ต่ำกว่าเกณฑ์ เนื่องจากมีสารบิลิรูบินไปจับในสมอง
การตรวจเลือด เพื่อดูภูมิต้านทานของโรค ไวรัสตับอักเสบ ค่าCBC ค่าสารบิลิรูบิน และค่าเอนไซม์เพื่อวัดค่าการทำงานของตับ
ตรวจรักษาทางเดินท่อน้ำดีและตับอ่อนด้วยการส่องกล้อง
ตรวจชิ้นเนื้อ
ตรวจร่างกาย เช่น ตรวจปัสสาวะและอุจจาระ หรือตรวจเพื่อดูว่าร่างกายมีโรคหรือสาเหตุอะไรที่นำไปสู่ภาวะดีซ่านหรือเปล่า
ตรวจโดยการฉายภาพรังสี เพื่อดูความผิดปกติของตับและท่อน้ำดี
ในเด็กทารก อาจเกิดเซลล์เนื้อเยื่อสมองถูกทำลายถาวร มีผลกระทบทำให้ระบบการได้ยินหรือสติปัญญาผิดปกติ
อาการคันทั่วร่างกาย
ภาวะซีดจากโรคโลหิต
ในชีวิตประจำวัน เราไม่รู้เลยว่า ภายในร่างกายของเรามีโรคอะไรที่จะนำพาไปสู่ภาวะดีซ่านหรือเปล่า เพราะไม่ใช่ทุกคนที่เกิดมาจะมีสุขภาพที่แข็งแรงและปราศจากโรคภัย ทุกภาวะหรือโรค ล้วนมีวิธีการรักษาและป้องกัน เพื่อบรรเทาความรุนแรงของอาการ
รักษาแบบประคับประคองตามอาการ เช่น ให้ยาบรรเทาอาการเมื่อผู้ป่วยมีอาการคัน
รักษาโดยใช้วิธีการส่องไฟ เพื่อตรวจดูค่าบิลิรูบินให้อยู่ในระดับที่ปกติ แต่การส่องไฟก็มีข้อเสีย เช่น อาการขาดน้ำ ร่างกายจะขาดน้ำเพราะส่องไฟ น้ำหนักตัวอาจลดลง
การรักษาที่สาเหตุ เช่น การผ่าตัดเมื่อเกิดนิ่วในถุงน้ำดี
สังเกตดู ถ้าผู้ป่วยที่ร่างกายยังไม่เหลืองมาก แพทย์อาจให้เจาะเลือดเพื่อดูสารบิลิรูบิน ถ้าไม่สูงมากก็ให้กลับบ้านได้ ถ้ายังไม่แน่ใจอาจจะต้องมาตรวจซ้ำในวันพรุ่งนี้
รักษาโดยการเปลี่ยนถ่ายเลือด ถ้ามีค่าบิลิรูบินในเลือดสูง ให้ทำการถ่ายออกแล้วเติมเลือดอื่น วิธีนี้ทำเพื่อลดค่าบิลิรูบินแบบรวดเร็ว
พักผ่อนให้เพียงพอ
รับประทานอาหารให้ถูกสุขอนามัย
พยายามบริหารหลีกเลี่ยงความเครียด จะได้ไม่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ
ควบคุมน้ำหนักและระดับไขมันให้อยู่ในเกณฑ์
ดูแลรักษาตัวเอง พยายามควบคุมไม่ให้เกิดโรคที่เป็นสาเหตุ
ภาวะดีซ่านเป็นภาวะที่น่ากลัวและอันตรายมาก ๆ เพราะผลกระทบต่อร่างกายรุนแรง ไม่ว่าจะเกี่ยวกับภูมิต้านทานร่างกาย โลหิตจาง โรคตับแข็งจากไวรัส ผลที่เกิดกับทารกก็หนักเช่นกันไม่ว่าจะเป็น เสี่ยงที่หูจะดับ พัฒนาการสติปัญญาผิดปกติ ถ้ารู้ตัวว่าร่างกายมีอาการผิดปกติหรือเข้าข่ายภาวะดีซ่าน ให้รีบเข้าพบแพทย์โดยด่วน อย่าปล่อยให้หายตามธรรมชาติ
เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง