เส้นเลือดขอด (Varicose Vein) คือ การขอดตัวของหลอดเลือดดำชั้นตื้น (Superficial Vein) มาจากการที่เลือดไม่สามารถถูกลำเลียงกลับเข้าสู่หัวใจได้ทั้งหมด หรืออาจเกิดจากการย้อนกลับของเลือดดำจากวาล์ว (Valve) รั่วชำรุด มักจะเกิดขึ้นที่บริเวณขา น่อง และปลายเท้า โดยการยืน หรือนั่งเป็นเวลานาน ๆ สามารถทำให้เกิดเส้นเลือดขอดได้
อายุที่มากขึ้น อาจเสี่ยงเกิดการเสื่อมประสิทธิภาพของลิ้นในหลอดเลือดดำขึ้นได้
พันธุกรรม ยิ่งมีโอกาสเกิดเส้นเลือดขอดสูง หากมีบุคคลในครอบครัวเป็นโรคนี้
พฤติกรรมการนั่ง หรือยืนเป็นเวลานาน โดยไม่เปลี่ยนอิริยาบถ
ผู้ที่มีประวัติเคยป่วยลิ่มเลือดอุดตัน หรือหลอดเลือดดำทำงานผิดปกติ
ผู้หญิงตั้งครรภ์ จะมีปริมาณของเลือดที่เพิ่มสูงขึ้น ส่งผลให้เกิดการตึงของหลอดเลือด และการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน ผนังกล้ามเนื้อหลอดเลือดคลายตัว จนลิ้นเปิดปิดเลือดอาจทำงานบกพร่องในที่สุด
ปวดน่อง คัน รู้สึกแสบร้อน หรือเป็นตะคริวที่น่อง
มองเห็นเส้นเลือดคดเคี้ยว และนูนออกมา เป็นสีม่วงเข้ม หรือสีฟ้าบริเวณขา
รู้สึกหนักบริเวณขา มีอาการบวมและร้อนขาส่วนล่าง
รู้สึกปวดขาขณะยืนหรือนั่งเป็นเวลานาน
มีหลอดเลือดฝอย และเส้นเลือดขอดที่ปลายเท้า
หากมีอาการรุนแรงจะพบว่า ผิวหนังมีการอักเสบ หรือมีแผลพุพองบริเวณผิวหนังใกล้ข้อเท้า
การเกิดลิ่มเลือด หากเกิดลิ่มเลือดภายในหลอดเลือดที่อยู่ใกล้บริเวณผิวหนัง อาจส่งผลให้เกิดการอักเสบของผนังหลอดเลือดดำและอาจนำไปสู่ภาวะการอุดตันของหลอดเลือดที่ขา
หากมีการประสบอุบัติเหตุบริเวณที่เกิดเส้นเลือดขอด แล้วเส้นเลือดมีการฉีกขาด อาจจะทำให้ผู้ป่วยเสียเลือดมาก
เกิดภาวะหลอดเลือดดำบกพร่องเรื้อรังขึ้น หากประสิทธิภาพการไหลเวียนของเลือดลดลงเป็นเวลานาน อาจส่งผลให้เกิดภาวะอื่นตามมาได้ เช่น แผลอักเสบที่ขา และผิวหนังอักเสบเรื้อรังที่บริเวณขาส่วนล่าง เป็นต้น
หากปล่อยเส้นเลือดขอดทิ้งไว้ แล้วไม่เข้ารับการรักษา อาจเกิดการแตกของเส้นเลือดขอดที่อยู่ชิดบริเวณผิวหนัง ส่งผลให้เกิดแผลบนผนังหลอดเลือด ซึ่งอาจทำให้มีเลือดออกบริเวณหลอดเลือดได้
แพทย์จะวินิจฉัยเบื้องต้นโดยการซักถามประวัติ พฤติกรรมในชีวิตประจำวัน และตรวจร่างกาย จากนั้นแพทย์จะให้ผู้ป่วยยืนขึ้นเพื่อดูบริเวณขาว่ามีอาการบวมหรือมีอาการเจ็บปวดเกิดขึ้นร่วมด้วยหรือไม่ ซึ่งแพทย์อาจพิจารณาใช้วิธีการวินิจฉัยเพิ่มเติม ดังต่อไปนี้
อัลตราซาวด์บริเวณที่เกิดเส้นเลือดขอด เพื่อดูการไหลเวียนของเลือด อาจรวมไปถึงการหาร่องรอยสะสมของลิ่มเลือดที่เป็นสาเหตุให้เกิดอาการบวมและเจ็บปวดขึ้น
ในบางกรณีแพทย์อาจจะใช้วิธีการตรวจเอกซเรย์หลอดเลือด โดยการฉีดสารทึบรังสีชนิดพิเศษเข้าในขาแล้วทำการเอกซเรย์ โดยภาพที่ปรากฏมาจะเห็นเป็นสารทึบรังสี เพื่อให้เห็นการไหลเวียนของเลือดชัดเจนขึ้น
การรักษาแบบประคับประคอง (Conservative Treatment) การใช้ถุงน่องชนิดพิเศษที่มีระดับความแน่น (Pressure Gradient) ในผู้ป่วยที่มีอาการไม่รุนแรง
การรับประทานยาบรรเทาอาการเส้นเลือดขอด ซึ่งจะเป็นยาในกลุ่มไดออสมิน หรือเฮสเพอริดิน ที่จะช่วยลดกระบวนการอักเสบ และทำให้การอักเสบของหลอดเลือดดำลดลง
การฉีดสารเคมีที่เส้นเลือดขอด (Sclerosing Therapy) ในผู้ป่วยที่มีเส้นเลือดขอดขนาดเล็ก
การใช้เลเซอร์ความร้อนหรือคลื่นวิทยุความถี่สูง (Radio Frequency) โดยการใส่สายขนาดเล็กเข้าไปในหลอดเลือดดำ ใช้พลังงานจากเลเซอร์ หรือคลื่นวิทยุความถี่สูง จะทำให้เส้นเลือดที่มีการขอดฝ่อไปในที่สุด หลังจากนั้น จะพันขาด้วย Elastic Bandage และใส่ถุงน่องชนิดพิเศษ
การผ่าตัดเปิด เป็นการผ่าตัดเปิดแผลเพื่อนำหลอดเลือดดำของขาข้างที่มีปัญหาออก (High Ligation with Venous Stripping) ใช้ในผู้ป่วยที่มีเส้นเลือดขอดขนาดใหญ่
ควรเปลี่ยนอิริยาบถบ่อยๆ และหลีกเลี่ยงการยืนหรือนั่งเป็นเวลานาน
รับประทานอาหารที่มีใยอาหารสูง และเกลือในปริมาณต่ำ
หลีกเลี่ยงการแต่งกายด้วยชุดแบบรัด หรือการใส่รองเท้าส้นสูงเป็นเวลานาน เพราะจะทำให้เลือดไหลเวียนได้ไม่สะดวก
ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ โดยการออกกำลังกายเป็นประจำ จะช่วยให้กล้ามเนื้อขาแข็งแรง การไหลเวียนโลหิตดีขึ้น
หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ เพราะบุหรี่จะทำให้อัตราการไหลเวียนของเลือดลดลง
การทายา หรือทาครีมภายนอกจะไม่สามารถรักษาเส้นเลือดขอดได้ เพราะวิธีการรักษาเส้นเลือดขอดนั้น มีความเหมาะสมแตกต่างกันขึ้นอยู่กับผู้ป่วยแต่ละบุคคล ดังนั้น หากมีอาการเส้นเลือดขอด ควรทำการปรึกษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อหาสาเหตุและทำการรักษาต่อไป
เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง